به گزارش گروه فرهنگی شهرآرا آنلاین، این هنرمند برجسته در سال 1301 خورشیدی در مشهد متولد شد و از سال 1316، هنگامی كه 15 سال بیشتر نداشت فعالیت در زمینه عكاسی را آغاز كرد.
با اینكه ابراهیم ذهبی(سیاح) در سال 1353 توانست مغازه‌ای را دور میدان حضرت تاسیس کند، از سال 1328 با مرحوم محسن رزاقی درخیابان خسروی مشهد، یكی از عكاس‌خانه‌های مشهد(فتو رکلام) را تاسیس كرد.
وی همچنین عکاس و خبرنگار روزنامه خراسان بود و علاوه بر این، عكس‌های ماندگاری از جاذبه‌های فرهنگی و طبیعی مشهد به ثبت رسانده است.
وی یكی از مروجان و بنیان‌گذاران عکاسی زیارتی در مشهد (و ایران) است، به گونه‌ای که بسیاری از عکاسانی که امروزه در پارک‌ها و مکان‌های تاریخی مشهد به عکاسی مشغول هستند، از شاگردان ذهبی به شمار می‌روند.
ابراهیم ذهبی ملقب به «سیاح» بود و بسیاری از عکاسان او را با همین لقب می‌شناختند، وی در گفتگویی كه با نشریه «آبرنگ» داشت، دلایل انتخاب این لقب را این‌طور شرح داده بود:
«هر کجا که می‌رفتم می‌پرسیدند؛ مغازه‌ات کجاست؟ من می‌گفتم سیاحم و جای ثابتی ندارم؛ از همان جا به نام «سیاح» معروف شدم؛ بعدها در اولین آتلیه‌ام که رو به روی چاپخانه خراسان که نزدیک آستان قدس بود ساکن شدم (1328)، اما باز هم همه مرا با نام سیاح می‌شناختند.»
وی همچنین درباره چگونگی آشنایی‌اش با هنر عكاسی گفته بود:«من در خارج (روسیه)یک دایی داشتم که عکاس بود، وقتی به ایران آمد، یک روز که در نور آفتاب خوابیده بود، عکسی از وی گرفتم و او به من نگاه کرد- خدا بیامرزدش، از آن روز عکاسی را شروع کردم و به این صورت بود که اولین عکسم را در 15سالگی از او گرفتم و به تدریج در کنارش عکاسی را آموختم.»
اما كیارنگ علایی، یكی از عكاسان مطرح و نوگرای مشهد در گفتگو با شهرآرا آنلاین درباره ویژگی آثار سیاح، می‌گوید: با نگاهی كلی به آثار ایشان، می‌توان فعالیت‌های عكاسی استاد ذهبی را به سه دسته كلی تقسیم‌بندی كرد، به طوری كه این هنرمند بیشتر در این سه گونه (ژانر) عكاسی می‌كرد.
علایی توضیح می‌دهد: یكی از این سه، ژانر «عكاسی زیارتی» است كه مورد توجه ویژه ابراهیم ذهبی بود و به نوعی می‌توان گفت كه این هنرمند از بنیان‌گذاران عكاسی زیارتی در ایران بوده است.
به گفته علایی، با اینكه این‌گونه عكاسی در دنیا قدمتی حدود یك قرن دارد، اما به شكل ویژه در دهه 1310 تا 1320 خورشیدی این گرایش در ایران پا گرفت و ابراهیم ذهبی را می‌توان از نخستین بنیان‌گذاران عكاسی زیارتی در ایران نام برد.
این مدرس دانشگاه در ادامه می‌افزاید: یكی دیگر از گونه‌هایی كه ذهبی در آن فعالیت می كرد، عكاسی از مناظر شهری است.
علایی می گوید: وی به دلیل علاقه و ارادتی كه به فضاهای شهری و به خصوص معماری سنتی مشهد داشت، عكس‌های بسیاری از ساختمان های قدیمی و مناظر شهری مشهد به ثبت رسانده و معتقد بود كه این ساختمان ها و مناظر شهری به زودی دست می‌خورد یا ازبین می‌رود، به همین دلیل اهتمام ویژه‌ای در عكاسی از مناظر شهری مشهد داشت.
علایی خاطرنشان می‌كند: گرایش دیگری كه مورد علاقه ذهبی بود، عكاسی از طبیعت بود و با اینكه درمقایسه با دو گونه دیگر، عكس‌های كمتری در ژانر عكاسی از طبیعت گرفته است، اما یكی از دل‌مشغولی های سیاح در حوزه عكاسی بوده و عكس‌هایی كه او از منطقه طرقبه و كلات گرفته، مثال‌زدنی است.
وی درباره ویژگی منحصر به فرد ابراهیم ذهبی در عكاسی زیارتی توضیحی می‌دهد:
همان‌طور كه از لقب این هنرمند فقید پیداست، وی عكاسی سیاحتی و سیاح بوده و با گشت و گذار در فضاهای عمومی و فضاهایی كه مردم در آن حضور داشتند، عكاسی می‌كرده است.
به گفته علایی، عكس‌های سیاح تك پرسوناژی است و فرهنگ عامه مردم در آن به طور ویژه‌ای هویداست، هر چند كه بچه‌ها و پیرمردها در عكس‌های تك پرسوناژی ابراهیم ذهبی جایگاه ویژه‌ای دارند.
این عكاس نوگرای مشهدی در ادامه، درباره شاخصه ویژه ابراهیم ذهبی در عكاسی زیارتی می‌گوید: عكاسی زیارتی ژانری مهجور است و از قواعد و اصول خاصی پیروی نمی‌كند، اما با درنگی بر عكس‌های زیارتی ابراهیم ذهبی می‌توان به خوبی دریافت كه او صاحب نگاه ویژه‌ای بوده است به طوری كه فضای عكس‌های او، بیشتر ارادت به فضای معنوی و فرهنگ رضوی بوده است و در آثارش می‌توان خلوص، صداقت، وحدت و همدلی مردم را كه به واسطه حضور در فضاهای معنوی و زیارتی شكل می گرفت را دید.
وی همچنین می گوید: ابراهیم ذهبی عكسی معروف با عنوان «سقای پیر» دارد كه توانسته در دهه30 خورشیدی، یكی از جوایز معتبر كشور آمریكا را از آن خود كند.علایی توضیح می‌دهد كه عكس «سقای پیر» در آن جشنواره عنوان اول را كسب كرده بود و ذهبی در توضیح عكس نوشته بود: «ما ژنده پوشان ایرانی كار می كنیم، اما كمونیست نمی‌شویم».
این عكس زمان اشغال ایران از سوی نیروهای شوروی به ثبت رسید و مورد توجه قرار گرفت و حتی به او پیشنهاد شد كه با حقوق ماهیانه 300دلار در كشور آمریكا عكاسی كند، اما ابراهیم ذهبی(سیاح) به دلیل عشق و ارادتی كه به مشهد و امام‌رضا (ع) داشت حاضر به این كار نشد.
گفتنی است ابراهیح ذهبی در سال‌های پایان عمر، زندگی سختی را در خانه سپری می‌کرد و عمدتا از فراموش‌شدن‌ها و بی‌مهری‌های رایج در فضای هنری کشور گلایه‌مند و آزرده‌خاطر بود. وی صبح سه شنبه 28 خرداد،1392 در 91 سالگی جان به جان آفرین تسلیم كرد. شهرآراآنلاین درگذشت این هنرمند برجسته را به خانواده آن مرحوم و اهالی فرهنگ و هنر تسلیت می‌گوید.
نویسنده: ادیبی
