افزایش نرخ ارز و گرانی‌های اخیر، خبری است که ذهن همه ما را درگیر کرده است و هر روز اخباری در این حوزه دست‌به‌دست می‌شود. کاهش آمار مراجعات به آژانس‌های مسافرتی و در‌پی آن، سفر به خارج یا داخل کشور، یکی از اثرات افزایش نرخ ارز است. همین چند‌وقت پیش بود که گزارشی از کمبود و حتی نبود مسافر در خطوط زمینی از پایانه مسافربری منتشر کردیم، اما انگار این قصه سر دراز دارد و پس‌از گرانی قیمت دلار، این قحطی مسافر به خطوط هوایی هم سرایت کرده است.
کاهش تعداد مسافران به قدری بوده که به گفته برخی مدیران آژانس‌ها، آن‌ها ناچار به تعدیل نیرو شده‌اند و برخی هم به مرخصی سالانه و تعلیق آژانس فکر کردهاند و می‌گویند که در‌صورت ادامه این روند، در‌این‌باره درخواست می‌دهند.
گزارش میدانی ما از آژانس‌های مسافرتی نقاط مختلف شهر (خیابان کوهسنگی، بولوار ابوطالب، خیابان بهار و بولوار شهید‌صادقی) نشان می‌دهد در‌پی گرانی‌های اخیر قیمت دلار، آمار مسافران، چه در تورهای خارجی چه در تورهای داخلی، بین ۵٠ تا ٩٠درصد کاهش یافته است. تقریبا تمام آژانس‌های مسافرتی چشم می‌کشند تا یک نفر برای تهیه بلیت به آن‌ها مراجعه کند.
با مدیران آژانس‌ها که صحبت می‌کنیم، حرف مشترک همه‌شان، نبود مسافر و اوضاع خراب درآمد است، آن‌قدر‌که به فکر تعدیل نیرو و حتی مرخصی سالانه برای آژانس‌هایشان افتاده‌اند.
مدیر یکی از آژانس‌های مسافرتی در بولوار ابوطالب می‌گوید: رکود آژانس‌های مسافرتی مربوط‌به امسال و سال گذشته نیست. سه‌چهار سالی می‌شود که رکود را تجربه می‌کنیم، اما گرانی اخیر قیمت دلار، آن را تشدید کرده است.
او ادامه می‌دهد: در چند ماه اخیر نسبت‌به مدت مشابه سال گذشته، مراجعه به آژانس ما تقریبا ۶٠درصد کمتر شده است؛ هم آمار مسافرت‌های خارجی، هم داخلی. کسانی هم هستند که به‌جای سفرهای خارجی به سفرهای داخلی مانند کیش و قشم روی آورده‌اند.
البته مردم درآمدهای آن‌چنانی ندارند؛ به‌همین‌دلیل اول خورد و خوراک، پوشاک و بعد لوازم جانبی را برای خود تهیه می‌کنند. پس از این‌ها به تفریح و مسافرت فکر می‌کنند که دیگر پولی باقی نمی‌ماند.
از جیب برای آژانس هزینه می‌کنیم
- با این اوضاع، ادامه فعالیت می‌صرفد؟
- درآمد ماهانه آژانس باتوجه‌به افزایش هزینه‌ها مانند حقوق پرسنل و... حدود ٧٠درصد کاهش پیدا کرده است. فعلا از جیب برای آژانس هزینه می‌کنیم تا ببینیم بالاخره چه می‌شود. اینجا ١٣نیرو داشتیم، اما اخیرا به‌دلیل اینکه درآمدی نداریم تا حقوق آن‌ها را بپردازیم، ناچار شدیم سه نفر از نیروها را تعدیل کنیم. خیلی از آژانس‌ها نامه زده‌اند به سازمان گردشگری و درخواست مرخصی سالانه کردهاند که یک سال آژانس آن‌ها را
تعطیل کنند.
وی ادامه می‌دهد: وقتی مسافر کم باشد، ما هم نمی‌توانیم به لیدرها کار بدهیم. آن‌ها هم به‌ناچار باید برای تأمین هزینه زندگی به کارهای دیگر رو بیاورند.
شرایط جذب گردشگر خارجی را هم نداریم
نجاتی، مدیر یکی از آژانس‌های مسافرتی، واقع‌در خیابان کوهسنگی می‌گوید: مسافرت، از کارهایی است که باید در سبد خانوار باشد؛ زیرا از حیث روانی برای اعضای خانواده لازم است، اما باتوجه‌به اینکه شرایط اقتصادی کشور، بحرانی است تعداد مسافران
۶٠ تا ٩٠درصد کاهش پیدا کرده است و در بعضی مقاصد‌سفر، گرانی دلار کاملا تأثیر منفی داشته است.
او ادامه می‌دهد: چندروز پیش یزد بودم و مسافر چندانی آنجا ندیدم. با اینکه تابستان هوا گرم است، در فصل‌های گرم سال‌های گذشته، مسافران بیشتری به یزد می‌رفتند. اکنون یک گردشگر خارجی با ٣٠٠دلار می‌‍‌تواند هفت‌روز در ایران سفر کند که این موضوع برای ما خوب است، اما در شرایط فعلی، جذب گردشگر خارجی نداریم. معضل دیگر، این است که گردشگری داخلی ما نیز زیرساخت‌های لازم را ندارد که بتواند تورهای خارجی جبران را کند.
کاهش تبلیغات، تعدیل نیرو
تعدادی از آژانس‌های مسافرتی به‌دلیل مشکلات اقتصادی، به‌جای سود، زیان‌ده شده‌اند و به همین دلیل به هر ریسمانی برای کاهش هزینه‌هایشان چنگ می‌اندازند. از هزینه‌های تبلیغاتی‌شان کم کردهاند، زیرا با کمبود مسافر و از آن طرف کاهش درآمدها، حتی صرف هزینه آگهی در روزنامه برای آن‌ها زیاد است و از طرف دیگر، بخشی از کارکنان خود را نیز تعدیل کردهاند؛ زیرا درآمد آژانس، کفاف اجاره دفتر، حقوق کارکنان، قبوض آب، برق و... و هزینه‌های جانبی دیگر را نمی‌دهد.
مدیر این آژانس می‌گوید: ناچار‌یم این شرایط را تحمل کنیم. با‌وجود وضعیت بد اقتصادی تاکنون در‌برابر تعدیل نیرو مقاومت کرده‌ایم، اما برای جذب نیروهای جدید دست نگه داشته‌ایم. نیروهایی هم که اکنون مشغول کار هستند، با دلسردی ادامه فعالیت می‌دهند؛ در‌صورتی‌که یک آژانس مسافرتی، متکی به نیروی انسانی خودش است.
صندلی‌ها خالی و خطوط تلفن آزاد
برای به‌دست‌آوردن آمار کاهش مراجعه مسافران برای تهیه بلیت به آژانس‌های دیگری هم مراجعه می‌کنیم، اما همه آن‌ها خالی از مسافر است. فقط یک یا دو نفر برای تهیه بلیت به آن‌ها مراجعه کرده و چند‌نفری هم تلفنی با آن‌ها تماس گرفته‌اند. این در‌حالی است که به گفته کارکنان آژانس‌ها، پیش‌از این همیشه حداقل دو یا سه مسافر برای تهیه بلیت جلو میز آن‌ها یا پشت تلفن در نوبت بوده‌اند، اما حالا صندلی‌ها خالی و خطوط تلفن آزاد است.
کارمند یکی از آژانس‌ها که مشغول حساب‌و‌کتاب است، می‌گوید: تعداد مراجعات به آژانس خیلی کم است. گاهی از صبح تا بعدازظهر که آژانس باز است، یک نفر هم برای تهیه بلیت اینجا نمی‌آید. آمار مسافران ٧٠درصد کاهش پیدا کرده است. اکنون چارترکننده‌ها مانند قبل نمی‌توانند سود کنند و فعالیت آژانس‌ها دیگر توجیهی ندارد، چون همه‌اش ضرر است. مجبور شدیم ١٠نفر از کارکنانمان را تعدیل کنیم.
او با اشاره‌به اینکه به‌دلیل مشکلات مالی، مردم کمتر سفر می‌کنند، ادامه می‌دهد: در کلاس‌های لیدرتوری که در اروپا گذراندم، مطرح شد که ساکنان آن در‌صورتی‌که پایان هفته نتوانند به سفر بروند، یک شب اقامت در هتل می‌گیرند تا حداقل محیط برایشان تغییر کند. این نشان می‌دهد که چقدر به وضعیت روحی و روانی خود اهمیت می‌دهند.
قیمت تورها لحظه‌ای شده است
از دیگر کارکنان این آژانس می‌گوید: قیمت تورها لحظه‌ای شده است. شب گذشته، مسافری داشتیم که بلیت به مقصد گرجستان می‌خواست. مبلغ بلیت ۶۵٠هزار تومان بود، اما صبح قیمت آن به ٩۵٠هزار تومان رسید. برخی از مسافران با تغییر قیمت دیگر بلیت تهیه نمی‌کنند.
به آژانس دیگری سر می‌زنیم که از بدو ورود، صدای تلفن را در آن می‌شنویم، اما وقتی با مدیر آژانس صحبت می‌کنیم، متوجه می‌شویم این تلفن‌ها موقتی است. مدیر آژانس بیان می‌کند: چندوقتی است فقط وقتی تبلیغات می‌کنیم، تماس های تلفنی زیاد می‌شود.
به کاغذ جلو دست یکی از کارکنانش که اسم هشت نفر روی آن نوشته شده است، اشاره می‌کند و می‌گوید: افراد مثل این هشت‌نفری که اسمشان اینجا نوشته شده، تماس می‌گیرند و فقط قیمت را می‌پرسند. بعد از پیگیری و تماس با آن‌ها شاید یک یا دو نفرشان بلیت بخرند.
او ادامه می‌دهد: چندوقتی است سفر به کیش و قشم هم کم شده است، مگر اینکه جشنواره‌ای در کار باشد. در شمال هم که الحمدا... تمام سازمان‌ها ویلا و سوئیت دارند و مردم هم با وسیله شخصی سفر می‌کنند. از طرف دیگر، فروش‌های اینترنتی بلیت کار ما را کساد کرده است.
او همچنین به برگزاری تورهای چندروزه توسط برخی نهادها یا سازمان‌های مردم‌نهاد اشاره می‌کند و معتقد است این تورها به نبود مسافر دامن زده است.
از مدیر آژانس درباره تعدیل نیرو می‌پرسیم. تُن صدایش را پایین می‌آورد تا صدایش به گوش کارکنانش نرسد و می‌گوید: فعلا هفت‌نفر اینجا کار می‌کنند، اما مجبوریم عذر سه نفر از کارکنان را بخواهیم و دراین‌صورت، چند خانوار، یک منبع درآمدی‌شان را از دست می‌دهند.
*****************
هزینه سه برابری بعضی تورها مسئول یکی دیگر از آژانس‌ها اما معتقد است بیشتر آژانس‌هایی دچار رکود شده‌اند که گارانتی، چارتر هتل‌ها و پروازهای خارج از کشور دارند؛ به‌دلیل اینکه قرارداد با قیمت‌های قدیم بسته شده است، اما حالا باید دلار را به قیمت جدید بخرند و پرداخت کنند. بیشتر اختلافی هم که به وجود آمده، درباره قیمت پکیج‌ها یا بسته‌های تور است؛ یعنی اگر پکیجی سه‌میلیون تومان بوده، حالا سه‌برابر شده است.
او اضافه می‌کند: در این آژانس از ابتدا تمرکزمان روی پروازهای داخلی بوده و به‌خاطر کاهش مسافر چندان تحت فشار نیستیم. البته درباره خدمات فرودگاهی تا اندازه‌ای با مشکل مواجه شده‌ایم.
کاهش تعداد مسافران به قدری بوده که به گفته برخی مدیران آژانس‌ها، آن‌ها ناچار به تعدیل نیرو شده‌اند و برخی هم به مرخصی سالانه و تعلیق آژانس فکر کردهاند و می‌گویند که در‌صورت ادامه این روند، در‌این‌باره درخواست می‌دهند.
گزارش میدانی ما از آژانس‌های مسافرتی نقاط مختلف شهر (خیابان کوهسنگی، بولوار ابوطالب، خیابان بهار و بولوار شهید‌صادقی) نشان می‌دهد در‌پی گرانی‌های اخیر قیمت دلار، آمار مسافران، چه در تورهای خارجی چه در تورهای داخلی، بین ۵٠ تا ٩٠درصد کاهش یافته است. تقریبا تمام آژانس‌های مسافرتی چشم می‌کشند تا یک نفر برای تهیه بلیت به آن‌ها مراجعه کند.
با مدیران آژانس‌ها که صحبت می‌کنیم، حرف مشترک همه‌شان، نبود مسافر و اوضاع خراب درآمد است، آن‌قدر‌که به فکر تعدیل نیرو و حتی مرخصی سالانه برای آژانس‌هایشان افتاده‌اند.
مدیر یکی از آژانس‌های مسافرتی در بولوار ابوطالب می‌گوید: رکود آژانس‌های مسافرتی مربوط‌به امسال و سال گذشته نیست. سه‌چهار سالی می‌شود که رکود را تجربه می‌کنیم، اما گرانی اخیر قیمت دلار، آن را تشدید کرده است.
او ادامه می‌دهد: در چند ماه اخیر نسبت‌به مدت مشابه سال گذشته، مراجعه به آژانس ما تقریبا ۶٠درصد کمتر شده است؛ هم آمار مسافرت‌های خارجی، هم داخلی. کسانی هم هستند که به‌جای سفرهای خارجی به سفرهای داخلی مانند کیش و قشم روی آورده‌اند.
البته مردم درآمدهای آن‌چنانی ندارند؛ به‌همین‌دلیل اول خورد و خوراک، پوشاک و بعد لوازم جانبی را برای خود تهیه می‌کنند. پس از این‌ها به تفریح و مسافرت فکر می‌کنند که دیگر پولی باقی نمی‌ماند.
از جیب برای آژانس هزینه می‌کنیم
- با این اوضاع، ادامه فعالیت می‌صرفد؟
- درآمد ماهانه آژانس باتوجه‌به افزایش هزینه‌ها مانند حقوق پرسنل و... حدود ٧٠درصد کاهش پیدا کرده است. فعلا از جیب برای آژانس هزینه می‌کنیم تا ببینیم بالاخره چه می‌شود. اینجا ١٣نیرو داشتیم، اما اخیرا به‌دلیل اینکه درآمدی نداریم تا حقوق آن‌ها را بپردازیم، ناچار شدیم سه نفر از نیروها را تعدیل کنیم. خیلی از آژانس‌ها نامه زده‌اند به سازمان گردشگری و درخواست مرخصی سالانه کردهاند که یک سال آژانس آن‌ها را
تعطیل کنند.
وی ادامه می‌دهد: وقتی مسافر کم باشد، ما هم نمی‌توانیم به لیدرها کار بدهیم. آن‌ها هم به‌ناچار باید برای تأمین هزینه زندگی به کارهای دیگر رو بیاورند.
شرایط جذب گردشگر خارجی را هم نداریم
نجاتی، مدیر یکی از آژانس‌های مسافرتی، واقع‌در خیابان کوهسنگی می‌گوید: مسافرت، از کارهایی است که باید در سبد خانوار باشد؛ زیرا از حیث روانی برای اعضای خانواده لازم است، اما باتوجه‌به اینکه شرایط اقتصادی کشور، بحرانی است تعداد مسافران
۶٠ تا ٩٠درصد کاهش پیدا کرده است و در بعضی مقاصد‌سفر، گرانی دلار کاملا تأثیر منفی داشته است.
او ادامه می‌دهد: چندروز پیش یزد بودم و مسافر چندانی آنجا ندیدم. با اینکه تابستان هوا گرم است، در فصل‌های گرم سال‌های گذشته، مسافران بیشتری به یزد می‌رفتند. اکنون یک گردشگر خارجی با ٣٠٠دلار می‌‍‌تواند هفت‌روز در ایران سفر کند که این موضوع برای ما خوب است، اما در شرایط فعلی، جذب گردشگر خارجی نداریم. معضل دیگر، این است که گردشگری داخلی ما نیز زیرساخت‌های لازم را ندارد که بتواند تورهای خارجی جبران را کند.
کاهش تبلیغات، تعدیل نیرو
تعدادی از آژانس‌های مسافرتی به‌دلیل مشکلات اقتصادی، به‌جای سود، زیان‌ده شده‌اند و به همین دلیل به هر ریسمانی برای کاهش هزینه‌هایشان چنگ می‌اندازند. از هزینه‌های تبلیغاتی‌شان کم کردهاند، زیرا با کمبود مسافر و از آن طرف کاهش درآمدها، حتی صرف هزینه آگهی در روزنامه برای آن‌ها زیاد است و از طرف دیگر، بخشی از کارکنان خود را نیز تعدیل کردهاند؛ زیرا درآمد آژانس، کفاف اجاره دفتر، حقوق کارکنان، قبوض آب، برق و... و هزینه‌های جانبی دیگر را نمی‌دهد.
مدیر این آژانس می‌گوید: ناچار‌یم این شرایط را تحمل کنیم. با‌وجود وضعیت بد اقتصادی تاکنون در‌برابر تعدیل نیرو مقاومت کرده‌ایم، اما برای جذب نیروهای جدید دست نگه داشته‌ایم. نیروهایی هم که اکنون مشغول کار هستند، با دلسردی ادامه فعالیت می‌دهند؛ در‌صورتی‌که یک آژانس مسافرتی، متکی به نیروی انسانی خودش است.
صندلی‌ها خالی و خطوط تلفن آزاد
برای به‌دست‌آوردن آمار کاهش مراجعه مسافران برای تهیه بلیت به آژانس‌های دیگری هم مراجعه می‌کنیم، اما همه آن‌ها خالی از مسافر است. فقط یک یا دو نفر برای تهیه بلیت به آن‌ها مراجعه کرده و چند‌نفری هم تلفنی با آن‌ها تماس گرفته‌اند. این در‌حالی است که به گفته کارکنان آژانس‌ها، پیش‌از این همیشه حداقل دو یا سه مسافر برای تهیه بلیت جلو میز آن‌ها یا پشت تلفن در نوبت بوده‌اند، اما حالا صندلی‌ها خالی و خطوط تلفن آزاد است.
کارمند یکی از آژانس‌ها که مشغول حساب‌و‌کتاب است، می‌گوید: تعداد مراجعات به آژانس خیلی کم است. گاهی از صبح تا بعدازظهر که آژانس باز است، یک نفر هم برای تهیه بلیت اینجا نمی‌آید. آمار مسافران ٧٠درصد کاهش پیدا کرده است. اکنون چارترکننده‌ها مانند قبل نمی‌توانند سود کنند و فعالیت آژانس‌ها دیگر توجیهی ندارد، چون همه‌اش ضرر است. مجبور شدیم ١٠نفر از کارکنانمان را تعدیل کنیم.
او با اشاره‌به اینکه به‌دلیل مشکلات مالی، مردم کمتر سفر می‌کنند، ادامه می‌دهد: در کلاس‌های لیدرتوری که در اروپا گذراندم، مطرح شد که ساکنان آن در‌صورتی‌که پایان هفته نتوانند به سفر بروند، یک شب اقامت در هتل می‌گیرند تا حداقل محیط برایشان تغییر کند. این نشان می‌دهد که چقدر به وضعیت روحی و روانی خود اهمیت می‌دهند.
قیمت تورها لحظه‌ای شده است
از دیگر کارکنان این آژانس می‌گوید: قیمت تورها لحظه‌ای شده است. شب گذشته، مسافری داشتیم که بلیت به مقصد گرجستان می‌خواست. مبلغ بلیت ۶۵٠هزار تومان بود، اما صبح قیمت آن به ٩۵٠هزار تومان رسید. برخی از مسافران با تغییر قیمت دیگر بلیت تهیه نمی‌کنند.
به آژانس دیگری سر می‌زنیم که از بدو ورود، صدای تلفن را در آن می‌شنویم، اما وقتی با مدیر آژانس صحبت می‌کنیم، متوجه می‌شویم این تلفن‌ها موقتی است. مدیر آژانس بیان می‌کند: چندوقتی است فقط وقتی تبلیغات می‌کنیم، تماس های تلفنی زیاد می‌شود.
به کاغذ جلو دست یکی از کارکنانش که اسم هشت نفر روی آن نوشته شده است، اشاره می‌کند و می‌گوید: افراد مثل این هشت‌نفری که اسمشان اینجا نوشته شده، تماس می‌گیرند و فقط قیمت را می‌پرسند. بعد از پیگیری و تماس با آن‌ها شاید یک یا دو نفرشان بلیت بخرند.
او ادامه می‌دهد: چندوقتی است سفر به کیش و قشم هم کم شده است، مگر اینکه جشنواره‌ای در کار باشد. در شمال هم که الحمدا... تمام سازمان‌ها ویلا و سوئیت دارند و مردم هم با وسیله شخصی سفر می‌کنند. از طرف دیگر، فروش‌های اینترنتی بلیت کار ما را کساد کرده است.
او همچنین به برگزاری تورهای چندروزه توسط برخی نهادها یا سازمان‌های مردم‌نهاد اشاره می‌کند و معتقد است این تورها به نبود مسافر دامن زده است.
از مدیر آژانس درباره تعدیل نیرو می‌پرسیم. تُن صدایش را پایین می‌آورد تا صدایش به گوش کارکنانش نرسد و می‌گوید: فعلا هفت‌نفر اینجا کار می‌کنند، اما مجبوریم عذر سه نفر از کارکنان را بخواهیم و دراین‌صورت، چند خانوار، یک منبع درآمدی‌شان را از دست می‌دهند.
*****************
هزینه سه برابری بعضی تورها مسئول یکی دیگر از آژانس‌ها اما معتقد است بیشتر آژانس‌هایی دچار رکود شده‌اند که گارانتی، چارتر هتل‌ها و پروازهای خارج از کشور دارند؛ به‌دلیل اینکه قرارداد با قیمت‌های قدیم بسته شده است، اما حالا باید دلار را به قیمت جدید بخرند و پرداخت کنند. بیشتر اختلافی هم که به وجود آمده، درباره قیمت پکیج‌ها یا بسته‌های تور است؛ یعنی اگر پکیجی سه‌میلیون تومان بوده، حالا سه‌برابر شده است.
او اضافه می‌کند: در این آژانس از ابتدا تمرکزمان روی پروازهای داخلی بوده و به‌خاطر کاهش مسافر چندان تحت فشار نیستیم. البته درباره خدمات فرودگاهی تا اندازه‌ای با مشکل مواجه شده‌ایم.
