شهرآرا آنلاین - چند برگ ریحان و ترخون، کمی تره و چند دانه تربچه که کنار غذا بنشیند، سفره را خوش برورو‌تر از قبل می‌کند. توصیه‌های رنگارنگ پزشکان را هم که به این حس‌و‌حال خوب اضافه کنیم، سبزی می‌شود یکی از ضروری‌های سبد غذایی خانوار که بودنش شانس سلامتی را چند‌پله بالا می‌برد. دلیل برای مناسب بودن قیمت انواع سبزی و در نتیجه فراوانی‌‌اش در وعده‌های غذایی شهروندان مشهدی زیاد است. مثلا سبزی‌کاری‌هایی که در اطراف شهر وجود دارد، همین‌طور حمل‌ونقلی که پس از کاهش نرخ ارز، روان‌تر از قبل ادامه دارد و در نتیجه بار شهرستان‌ها آسان‌تر به میادین میوه و تره‌بار مشهد می‌رسد.
از این‌ها گذشته، از مشهد تا نیشابور با سبزی‌های تروتازه‌اش که زبانزد است، راهی نیست. چیزی است حدود ١٢٠ کیلومتر که با سرعت مطمئنه می‌شود یک ساعت و نیم. با تمام این دلایل، بازدید میدانی ما از فروشگاه‌های مختلف، نرخ‌های مختلف سبزی را پیش رویمان می‌گذارد. موضوعی که نه تنها شیرینی وفور این نعمت را در کام مصرف‌کننده به حداقل می‌رساند بلکه کاهش خرید، افزایش ضایعات و ضررِ هر ٢ سوی ماجرا، مردم و فروشندگان را به همراه دارد.
سود ١٨٠ درصدی
در بازدیدهایمان، سبزی‌هایی را که در غذا استفاده می‌شود کنار گذاشتیم و توجهمان را روی چند قلم سبزی خوردن، معطوف کردیم. کالایی که در آشفته‌بازار نوسان قیمت‌ها طی ماه‌های اخیر و نیز به دلیل خُرد بودن میزان مصرف آن در مقیاس هر خانوار، کمتر مورد توجه قرار گرفته و این موضوع، عرصه را برای زیاده‌خواهی برخی فروشندگان فراخ کرده است. سبزی ٢ جور در بازار عرضه می‌شود: به صورت دَرهَم یا بستهای. سبزی درهم، بسته به سلیقه و البته انصاف فروشنده، قیمت‌های مختلفی دارد.
از سبزی درجه ٢ به قیمت ٣۵٠٠ تومان در یکی از مغازه‌های چهارراه میدان بار تا نوع ممتاز آن به قیمت ۶٠٠٠ تومان در خیابان فرامرز عباسی، ٧٠٠٠ تومان در یکی از فروشگاه‌های خیابان مطهری جنوبی و... . این مشاهدات میدانی با قیمت سبزی در میدان‌های میوه و تره‌بار مشهد تفاوت فاحش دارد.
قیمت روز چهارشنبه برای هر کیلوگرم سبزی خوردن به صورت در هم در میادین یادشده بسته به کیفیتش بین ١۵٠٠ تا نهایتا ٢۵٠٠ اعلام شد که با احتساب سود قانونی آن، کمتر از قیمت عرضه به مشتری درمی‌آید. نرخ سود قانونی طبق آنچه که امیر دلداری، رئیس بازرسی اتاق اصناف مشهد، به ما می‌گوید برای عرضه درهم، ٢٠ و برای دست‌چین تا سقف ٣۵ درصد تعیین شده است. با این حساب عالی‌ترین نوع سبزی به قیمت ٢۵٠٠ تومان در میدان بار با رعایت سقف سود ٣۵ درصد، باید کیلویی ٣٣٧۵ تومان به مردم فروخته شود، نه ۶٠٠٠ تومان به بالا.
سبزی‌های لاکچری
برای این گران‌فروشی‌ها از سوی فروشنده‌ها دلایلی غیرواقعی مثل اعتصاب کامیون‌داران بیان می‌شود؛ غیرواقعی از این‌رو که اگر درست بود، باید تأثیر خود را روی دیگر میوه‌ها و صیفی‌جات نیز نشان می‌داد، در حالی که بررسی قیمت‌ها حکایت از روند سراشیبی دارد. بازرس اتحادیه بارفروشان مختصر و مفید می‌گوید این دست صحبت‌ها بهانه است، بهانه‌ای برای گران‌فروشی. محسن عباسی این را هم اضافه می‌کند که سبزی‌های بازار مشهد از تهران، نیشابور یا خود مشهد تأمین می‌شود.
نکته دیگر در بازار سبزی به سبزی‌های بستهای مربوط می‌شود که مردم آن را با عنوان سبزی نیشابوری می‌شناسند.
هر بسته از سبزی‌های یادشده در بهترین حالت، ١۵٠ گرم وزن دارد و در نقاط مختلف شهر به قیمت‌های متفاوتی چون۵٠٠، ٨٠٠، ٩٠٠ و ١٠٠٠ فروخته می‌شود. قیمت هر بسته ریحان نیز بین ١۵٠٠ تا ١٨٠٠ متغیر است. اگر دست بالا، وزن هر بسته را ١۵٠ گرم در نظر بگیریم، قیمت هر کیلو سبزی نیشابوری در نقاط مختلف شهر بین ٣٠٠٠ تا ۶٠٠٠ تومان متفاوت است. یک کیلوگرم ریحان نیز برای مشتری بین ٩٠٠٠ تا ١٠ هزار و ٨٠٠ تومان در می‌آید؛ این در حالی است که هنوز خبری از سرمای بازدارنده تولید سبزی نیست و با روند کنونی قیمت‌ها، سبزی را هم باید در نوع خود جزو لاکچری‌های بازار به شمار آورد.
شیوه نرخگذاری
کمی به عقب باز می‌گردیم و موضوع را ریشه‌ای‌تر از رئیس اتحادیه بارفروشان مشهد جویا می‌شویم؛ اینکه نرخگذاری سبزی در میدان بار چطور انجام می‌شود. حیدر ساکن به موضوع عرضه و تقاضا اشاره می‌کند و می‌گوید: نه فقط برای سبزی که برای دیگر اقلام موجود در میادین میوه و تره‌بار هم روند این است که قیمت به صورت روزانه و بر اساس بار وارد شده، تعیین می‌شود.
او نیز به تفاوت فاحش قیمت‌ها در سطح عمده‌فروشی و آنچه که به مشتری خُرد فروخته می‌شود اذعان می‌کند و در مورد سبزی‌هایی که با عنوان سبزی نیشابوری فروخته می‌شود نیز می‌گوید: آن بخشی که به میدان بار می‌آید، با روندی که گفته شد نرخگذاری می‌شود. اما فقط حدود ٢٠ درصد از سبزی‌های بستهای به میدان بار می‌آید و بقیه به صورت مویرگی، مستقیم به مغازه‌های سبزی‌فروشی شهر برده می‌شود.
با توجه به روندی که او برایمان شرح می‌دهد، فقدان نظارت کافی بر قیمت‌‌گذاری و فروش سبزی‌های نیشابوری چندان عجیب نیست. ساکن هم مثل ما راغب است برای شنیدن توضیحات رئیس اتحادیه میوه و تره‌بار مشهد در مورد تفاوت قیمت سبزی از میدان تا سطح عرضه.
چیپس‌فروشی نیستیم!
یک فهرست سؤال آماده کرده‌ایم برای پرسیدن از رئیس اتحادیه‌ای که کالای توزیعی‌اش، با سفره مردم ارتباط دارد، از نوع تنگاتنگ. می‌خواهیم از نظارت‌های درون صنفی بر میوه‌فروشی و سبزی‌فروشی‌های شهر بدانیم و توضیحاتش را در مورد گران‌فروشی‌هایی بشنویم که هیچ‌جور با ضرب و تقسیم‌هایمان جور در نمی‌آید، اینکه اتحادیه برای تمایز بین آن دسته از فعالان این صنف که تخلف می‌کنند و فروشندگانی که به حق قانونی خود قانع هستند چطور رفتار می‌کند. با‌این‌حال پاسخ‌هایی که از حسین مصدق دریافت می‌کنیم در خور تأمل است: «صنف ما دستمال‌کاغذی، چیپس و پفک نمی‌فروشد که همه جای شهر قیمتش یکی باشد. شما ذهن مردم را مشغول می‌کنید. اطلاعات ندارید. نه شما کارشناس هستید، نه بازرسان اتاق اصناف.»
دقایقی به گفت‌وگو می‌گذرد و ما همچنان برای دریافت نظرات کارشناسی وی اصرار می‌کنیم اما پاسخ همان است که بود: مصاحبه نمی‌کنم. هر چه می‌خواهید بنویسید.
کرایه مغازه به حساب مشتری
امیردلداری، رئیس بازرسی اتاق اصناف مشهد، به بهانه‌هایی مثل گران‌فروشی به دلیل بالابودن اجاره مغازه، نظیر آنچه که در فروشگاه‌های عمدتا بالای شهر مشاهده می‌شود این‌طور پاسخ می‌دهد: فرمول سود قانونی برای اصناف توزیعی این است: فاکتور خرید به اضافه درصد سود قانونی.
این فرمول برای تمام اصناف توزیعی که میوه و سبزی هم در زمره آن است، صادق است، بنابراین به بهانه بالا بودن هزینه‌های جاری، نمی‌شود جنس را گران‌تر به مشتری فروخت. هزینه‌هایی از این دست باید در همان درصد سود گنجانده شود که مدیریت آن با فروشنده است.
